Po blisko dwudziestu latach przygotowań i ponad dekadzie intensywnych robót Polska zamknęła ostatnią szczelinę w drogowej osi północ–południe: ekspresowa S61, będąca krajowym fragmentem międzynarodowej E67, funkcjonuje już na całej długości w układzie dwujezdniowym od Ostrowi Mazowieckiej do Budziska. Łącznie oznacza to 310 km nowoczesnej trasy, która pochłonęła ponad 11 mld zł, z czego blisko 55% pokryły fundusze unijne.
Z tego artykułu dowiesz się:
• jakie korzyści przyniesie kierowcom i przedsiębiorcom domknięcie polskiej części Via Baltica,
• dlaczego korytarz E67 jest kluczowy dla mobilności wojskowej NATO,
• w jakim tempie postępują prace na Litwie, Łotwie i w Estonii,
• jakie inwestycje towarzyszące – od stacji ładowania po centra logistyczne – planuje się wzdłuż nowej trasy.
Trasa Via Baltica – kręgosłup północnego korytarza TEN-T
E67 łączy Helsinki z Warszawą, przecinając Tallin, Rygę i Kowno. Unijne dokumenty klasyfikują ją jako element dwóch priorytetowych korytarzy TEN-T: Morze Północne–Morze Bałtyckie oraz Bałtyk–Morze Czarne–Morze Egejskie. W Polsce odcinek od granicy litewskiej do Ostrowi Mazowieckiej biegnie nowo wybudowaną S61, a następnie przecina Mazowsze w korytarzu S8. Projekt od początku zakładał parametry drogi ekspresowej – dwie jezdnie po dwa pasy z rezerwą pod trzeci, ograniczoną liczbą skrzyżowań, prędkość projektową 120 km/h i pełną infrastrukturę serwisową.
Obwodnica Łomży: brakujące ogniwo zamknięte w rekordowym tempie
Najpóźniej rozpoczął się i najwięcej problemów sprawił 12,9-kilometrowy odcinek omijający Łomżę od zachodu. Pierwszy kontrakt rozwiązano po roku bezczynności wykonawcy, drugie postępowanie unieważniono z powodu braku kwalifikacji oferenta, dopiero trzecie – rozstrzygnięte w 2022 r. – pozwoliło wejść na plac budowy. Konsorcjum Intercor ukończyło jedną jezdnię w ciągu 16 miesięcy, a druga została oddana rok później. Przy wartości kontraktu 713 mln zł powstały trzy węzły (Łomża Zachód, Nowogród, Łomża Północ) oraz szeroka rezerwa pod przyszły węzeł Łomża Wschód, który umożliwi podłączenie planowanej drogi krajowej 63.
Most nad Narwią – inżynieryjny popis w dolinie chronionej Natura 2000
Sercem obwodnicy jest 1 205-metrowy most łukowy przerzucony ponad rozlewiskami Narwi – najdłuższy w województwie podlaskim. Fundament konstrukcji oparto na 1 917 palach, zużywając 40 tys. m³ betonu i 6 tys. t stali zbrojeniowej. Aby nie naruszyć korytarzy migracyjnych zwierząt, pod obiektem wykonano pięć zielonych przejść, a na podpory zastosowano systemy pochłaniające drgania. Według inżynierów przeprawa powinna wytrzymać co najmniej 120 lat eksploatacji.
Znaczenie strategiczne: od handlu po obronność
Dla branży transportowej Via Baltica skraca czas przejazdu między Warszawą a Kownem o blisko godzinę, a dla przewoźników z Finlandii i Estonii otwiera najkrótszą drogę na rynki Europy Zachodniej. Ruch ciężarowy na niektórych odcinkach przekracza już 12 tys. pojazdów na dobę i według prognoz Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad podwoi się w ciągu dekady. W kontekście obronnym trasa omija tzw. przesmyk suwalski i zapewnia alternatywną oś przerzutu sprzętu w razie kryzysu na wschodniej flance NATO – znaczenie podkreślane w analizach Sojuszu od szczytu w Warszawie w 2016 r.
Południe przyspiesza, północ nadrabia – status prac w krajach bałtyckich
Polska zakończyła swój fragment przed czasem, ale na północ od Budziska pełen standard ekspresowy wciąż pozostaje w fazie realizacji. Litwa przebudowuje odcinek od Kowna do granicy polskiej; docelowo ma on uzyskać dwie jezdnie po dwa pasy do 2027 r. Na Łotwie gotowa jest jedynie obwodnica Rygi; pozostałe 190 km kraj zaplanował do 2030 r. Estonia, z najmniejszym ruchem ciężarowym, przewiduje modernizację od Tallina do granicy łotewskiej w kilku etapach, końcówka dekady ma przynieść pierwsze odcinki w standardzie 2×2.
Infrastruktura towarzysząca: MOP-y, ładowarki i zielone paliwa
Komisja Europejska wymaga, by na korytarzach TEN-T punkty ładowania pojazdów elektrycznych rozmieszczano co 60 km, a stacje wodoru co 200 km. Polska strona już ogłosiła przetargi na dzierżawę 10 Miejsc Obsługi Podróżnych pod szybkie ładowarki, natomiast litewski operator drogowy zapowiedział program partnerski z sieciami paliw. Samorządy pobliża Via Baltica planują parki logistyczne w Suwalskiej SSE i na przedmieściach Łomży. Po ukończeniu projektu kolejowego Rail Baltica powstanie także możliwość kombinowanego transportu towarów między drogą a koleją.
