Symboliczne przecięcie wstęgi na ostatnim, 33-kilometrowym odcinku między Świnoujściem Łunowem a Międzyzdrojami zamknęło trwający niemal dwie dekady proces budowy drogi ekspresowej S3. Od wybrzeża Bałtyku po przejście graniczne w Lubawce kierowcy mają do dyspozycji w pełni dwujezdniowy, ponad 470-kilometrowy szlak, który skraca przejazd północ–południe nawet o dwie godziny i znacząco zwiększa przepustowość zachodniego korytarza transportowego Polski.

Kluczowy element korytarza Bałtyk–Adriatyk

S3 została zaprojektowana jako polski odcinek transeuropejskiej trasy E65, będącej częścią sieci TEN-T łączącej porty Morza Bałtyckiego z basenem Adriatyku. Nowy fragment zapewnia bezpośredni dojazd do terminali w Świnoujściu, gdzie planowana jest rozbudowa infrastruktury kontenerowej, LNG oraz obsługa elementów dla morskich farm wiatrowych. Według danych Ministerstwa Infrastruktury przepustowość zespołu portów Szczecin–Świnoujście ma w ciągu najbliższych pięciu lat wzrosnąć do ponad 50 mln t rocznie, a płynne, ekspresowe połączenie z zapleczem lądowym jest warunkiem wykorzystania tego potencjału.

Droga przejmie znaczną część ruchu ciężarowego, który dotychczas korzystał z przeciążonych odcinków dróg krajowych nr 3 i 6. Dzięki temu węzły miejskie, zwłaszcza w Wolinie i Międzyzdrojach, odnotują spadek natężenia pojazdów ciężkich nawet o 60%, co potwierdzają pomiary Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad (GDDKiA). Z punktu widzenia użytkowników indywidualnych kluczowe jest skrócenie przejazdu ze Świnoujścia do Wrocławia do około 4 godzin oraz podniesienie poziomu bezpieczeństwa dzięki bezkolizyjnym skrzyżowaniom i systemowi aktywnego zarządzania ruchem.

Etapy realizacji i źródła finansowania

Prace nad S3 rozpoczęły się w 2007 r. od odcinka Szczecin–Gorzów Wlkp., oddanego trzy lata później. Kolejne fragmenty w województwach lubuskim i dolnośląskim wchodziły do użytku sukcesywnie do 2021 r., kiedy ekspresówka spinała już autostrady A6, A2 i A4. Najtrudniejszy górski sektor Bolków–Lubawka, z dwoma dwukomorowymi tunelami o łącznej długości ponad 4 km, ukończono w 2024 r. Ostatni brakujący odcinek na Pomorzu Zachodnim – Świnoujście–Troszyn – realizowano w formule „projektuj i buduj” od 2022 r.

Cały projekt pochłonął przeszło 15 mld zł. Blisko połowa nakładów (7,7 mld zł) pochodziła z funduszy Unii Europejskiej: w latach 2007-2013 wsparcie zapewniał Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, a w perspektywie 2021-2027 środki przekazano z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko (FEnIKS). Do tego doszło finansowanie z budżetu państwa oraz kredyty z Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Skala przedsięwzięcia obejmowała wykup ponad 2 tys. ha gruntów, budowę 350 obiektów inżynieryjnych – od estakad po przejścia dla dużych zwierząt – oraz ponad 60 węzłów drogowych.

Inżynieria i ochrona środowiska

Nowo oddany fragment wiedzie w śladzie dawnej DK-3, co wymagało utrzymania przejezdności popularnej trasy turystycznej w szczycie sezonu. Zaawansowane technologie BIM pozwoliły na bieżąco koordynować prace, minimalizując utrudnienia. Na odcinku przy jeziorskich lasach zastosowano wzmocnienia podłoża palami przemieszczeniowymi, by ograniczyć osiadanie nasypów na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych.

Inwestycja została objęta rygorystyczną oceną oddziaływania na środowisko. Zbudowano 18 przejść dla płazów, sześć przejść dla dużych ssaków oraz zamontowano blisko 40 km ekranów akustycznych. Wzdłuż nowej jezdni pojawią się nasadzenia ponad 300 tys. drzew i krzewów, prowadzone głównie jesienią i wiosną, aby zwiększyć przeżywalność roślin i zrekompensować wycinkę prowadzącą pod budowę trasy.

Impuls dla gospodarki, turystyki i współpracy transgranicznej

Analizy Krajowego Planu Odbudowy wskazują, że pełne otwarcie S3 może zwiększyć PKB województwa zachodniopomorskiego o 1,5 proc. w horyzoncie dekady, przede wszystkim dzięki rozwojowi logistyki, przemysłu drzewnego i turystyki. Liczba noclegów w pasie nadmorskim już w pierwszym sezonie po oddaniu wcześniejszych, częściowych etapów wzrosła o ponad 10 proc., co potwierdzają dane GUS. Łatwiejszy dojazd spod granicy czeskiej przyciąga nowych turystów nie tylko nad morze, ale i do atrakcji Pojezierza Drawskiego czy historycznego Wolina.

Po stronie czeskiej trwa budowa autostrady D11 z Hradca Králové do Trutnova; harmonogram zakłada jej zakończenie w 2026 r. Połączenie obu tras stworzy spójny korytarz szybkiego ruchu ze Skandynawii przez Polskę, Czechy i Austrię aż do Adriatyku. Eksperci Europejskiego Obserwatorium Ruchu Drogowego szacują, że w 2030 r. natężenie pojazdów ciężarowych na południowym skraju S3 wzrośnie do 11 tys. na dobę, przy jednoczesnym zmniejszeniu emisji CO₂ o 20 proc. dzięki płynniejszemu ruchowi i skróceniu dystansu pokonywanego po drogach niższych klas.

Kontynuacja prac poza jezdnią główną

Choć kierowcy korzystają już z pełnego przekroju jezdni, wykonawcy prowadzą roboty wykończeniowe przy Miejscach Obsługi Podróżnych w Dargobądzu oraz przy Obwodzie Utrzymania Drogi koło Wolina. Równolegle GDDKiA wdraża inteligentny system informacji o warunkach pogodowych, który będzie integrować stacje meteorologiczne, znaki zmiennej treści i bramownice zlokalizowane w najtrudniejszych topograficznie fragmentach trasy. Docelowo S3 ma zostać objęta usługami 5G przeznaczonymi dla pojazdów autonomicznych, co wpisuje się w europejską strategię rozwoju korytarzy cyfrowych.