Ból pleców i napięcie karku to jedne z najczęściej zgłaszanych dolegliwości po dłuższej jeździe samochodem. Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że nawet 60–70% dorosłych Europejczyków przynajmniej raz w roku odczuwa dyskomfort w okolicy kręgosłupa, a wielogodzinne siedzenie w aucie należy do głównych czynników ryzyka. Odpowiednie ustawienie fotela można jednak potraktować jako profilaktykę – poprawia komfort, redukuje obciążenia stawów i skraca czas reakcji na drodze.

Dlaczego kręgosłup cierpi w samochodzie

W pozycji siedzącej ciężar górnej części ciała spoczywa na kręgach lędźwiowych, a dodatkowe mikrodrgania nadwozia zwiększają nacisk na dyski międzykręgowe nawet o 30%. Jeśli miednica nie przylega do oparcia, naturalna krzywizna kręgosłupa ulega spłaszczeniu, co prowadzi do tzw. postawy „slouching”. Z kolei zbyt wyprostowane nogi hamują przepływ krwi i przenoszą drgania na stawy kolanowe. W badaniach Uniwersytetu w Loughborough kierowcy siedzący w nieprawidłowej pozycji zgłaszali dwukrotnie większy ból już po 90 minutach jazdy.

Nie wolno też zapominać o górnych partiach ciała. Ramiona bez podparcia unoszą się odruchowo, aby utrzymać kierownicę, powodując napięcie w obręczy barkowej. Zagłówek ustawiony zbyt nisko zmusza do wysuwania głowy do przodu; każde 2 cm takiego „wysunięcia” zwiększa obciążenie odcinka szyjnego o ok. 2 kg.

Ergonomiczny wzorzec ustawienia fotela

Fizjoterapeuci zalecają rozpoczęcie od dosunięcia bioder maksymalnie do tyłu, tak aby cała miednica przylegała do oparcia. Kąt między tułowiem a udami powinien wynosić 100–110°, co odciąża kręgosłup lędźwiowy i pozwala na swobodny oddech. Siedzisko należy unieść na tyle wysoko, by uda spoczywały w całości, a kolana były ugięte pod kątem ok. 120° przy wciśniętym pedale sprzęgła lub hamulca.

Oparcie ustawiamy tak, by łopatki dotykały jego powierzchni, a nadgarstki mogły swobodnie spocząć na górnej krawędzi kierownicy przy minimalnym odchyleniu ramion. Taka metoda – popularna w szkołach bezpiecznej jazdy – zapewnia rezerwę ruchu w sytuacji awaryjnej i zmniejsza zmęczenie mięśni naramiennych. Regulacja lędźwiowa powinna wypełniać naturalne wklęśnięcie kręgosłupa, lecz nie może wypychać miednicy do przodu.

Bezpieczeństwo idzie w parze z komfortem

Prawidłowa pozycja to nie tylko profilaktyka bólu, lecz także krótszy czas reakcji. Badanie Instytutu Transportu Public Road Administration w Norwegii wykazało, że kierowcy siedzący zbyt daleko od kierownicy mieli średnio o 0,15 s dłuższą reakcję na nagłe hamowanie – przy prędkości autostradowej oznacza to ponad 4 m dodatkowej drogi. Optymalne ugięcie łokci i kolan działa niczym naturalna amortyzacja, ograniczając przeciążenia podczas kolizji, a prawidłowo ustawiony zagłówek zmniejsza ryzyko urazu kręgosłupa szyjnego (whiplash) nawet o 40%.

Wśród częstych błędów eksperci wymieniają siedzenie na portfelu, trzymanie lewej ręki na górze kierownicy przez całą jazdę oraz nadmierne odchylenie oparcia – w skrajnych przypadkach pas bezpieczeństwa zamiast na mostku spoczywa na brzuchu, co grozi poważnymi obrażeniami wewnętrznymi.

Inteligentne systemy, które wyręczają kierowcę

Statystyki jednego z japońskich producentów pokazały, że jedynie 40% użytkowników ustawia fotel w sposób zbliżony do zaleceń ergonomicznych. Odpowiedzią są rozwiązania oparte na kamerach monitorujących położenie oczu. Po wstępnym zeskanowaniu twarzy oprogramowanie oblicza wzrost, długość kończyn i preferowaną linię widzenia, a następnie automatycznie koryguje fotel, kierownicę oraz lusterka. Zapamiętany profil uruchamia się przy każdym rozpoznaniu kierowcy, co eliminuje potrzebę ręcznych regulacji w autach współdzielonych przez kilka osób.

Sensory mogą także rejestrować mikrodrgania fotela i aktywnie zmieniać kąt oparcia, by równomiernie rozłożyć nacisk na kręgosłup. W połączeniu z poduszkami lędźwiowymi o regulowanej twardości i podłokietnikami z czujnikiem nacisku powstaje ekosystem, który adaptuje wnętrze do anatomii użytkownika w czasie rzeczywistym. Choć technologia wciąż jest rozwijana, pierwsze testy drogowe wskazują na 25% spadek raportowanego bólu pleców po trzech tygodniach użytkowania.

Powyższy materiał powstał we współpracy z branżą motoryzacyjną i zawiera informacje o rozwiązaniach komercyjnych mających na celu poprawę ergonomii jazdy.