Fiat Multipla od chwili debiutu w 1998 r. stał się jednym z najbardziej dyskutowanych samochodów końca XX w. – nie ze względu na osiągi czy luksus, lecz z powodu bezkompromisowego podejścia do funkcjonalności i formy. Z perspektywy ponad dwóch dekad model ten uchodzi za podręcznikowy przykład produktu, który burzy estetyczne status quo, a jednocześnie trafia w bardzo konkretne potrzeby użytkowników.

Geneza modelu i założenia projektowe

W połowie lat dziewięćdziesiątych marka z Turynu poszukiwała następcy rodzinnego vana 600 Multipla z lat pięćdziesiątych. Cel był ambitny: zaoferować pełnowymiarową przestrzeń dla sześciu pasażerów w nadwoziu krótszym niż cztery metry. Kluczowe wyzwania dotyczyły więc pakietu przestrzennego, aerodynamiki oraz pasywnych norm bezpieczeństwa, które właśnie ulegały zaostrzeniu w Unii Europejskiej.

Projekt trafił do Centro Stile Fiat pod kierownictwem Roberto Giolito. Zespół zdecydował się postawić na „architekturę wnętrza przed karoserią”. W praktyce oznaczało to maksymalne skrócenie maski, przesunięcie szyb do przodu i poszerzenie nadwozia do 187 cm – szerokości typowej dla segmentu D, choć cała konstrukcja bazowała na platformie kompaktowego Bravo/Brava.

Stylistyka: forma, która zaryzykowała wszystko

Nadwozie Multipli przywołuje skojarzenia z jednoprzestrzenną kapsułą; dwa poziomy reflektorów, mocno zaznaczony pas między słupkiem A a maską oraz wsteczne zwężenie tylnej części budziły konsternację nawet wśród sympatyków marki. Zabieg z podwójnym pasem świetlnym nie był jednak jedynie ekstrawagancją – górny zestaw lamp poprawiał widoczność w ruchu miejskim, a niższe światła przeciwmgielne rozpraszały strugę powietrza tuż nad drogą, zmniejszając zabrudzenia nadkoli.

Koncepcja „szerokiej kabiny, krótkiego czoła” szybko stała się punktem odniesienia przy ocenie odwagi stylistycznej producentów. Krytycy określali Multipli mianem auta „projektowanego od wewnątrz na zewnątrz”, co w ich zamierzeniu miało brzmieć pejoratywnie. Tymczasem sam pomysł miał korzenie w lotnictwie: maksymalna przestrzeń pasażerska przy jak najmniejszej powierzchni podłogi pozwalała ograniczyć masę oraz ułatwić manewrowanie w centrach europejskich miast.

Wnętrze: ergonomia oraz modułowość na sześć osób

Sześć niezależnych foteli w dwóch równych rzędach to najbardziej rozpoznawalny element Multipli. Przedni środkowy fotel można było złożyć do roli stolika lub całkowicie wymontować, a tylne trzy siedziska – przesunąć, pochylać bądź wyjąć w kilka minut. Pozwalało to uzyskać płaską powierzchnię transportową o objętości przekraczającej 1900 l, co czyniło kompaktowego Fiata praktycznie konkurentem pełnowymiarowych vanów.

Pozycja za kierownicą była podniesiona o 12 cm względem typowego hatchbacka. Dzięki temu kierowca otrzymywał panoramiczny widok, wspomagany przez cienkie słupki A i rozbudowaną powierzchnię szyb. Uwagę zwracała również centralna, multipoziomowa deska rozdzielcza z umieszczonym wysoko zestawem wskaźników – rozwiązanie, które kilkanaście lat później pojawiło się w modelach elektrycznych różnych marek.

Technika i wrażenia z jazdy

Chociaż wygląd skupiał uwagę opinii publicznej, inżynierowie przygotowali solidną bazę mechaniczną. Niezależne zawieszenie na wszystkich kołach, szeroki rozstaw osi oraz sztywność skrętna nadwozia na poziomie 14 000 Nm/stopień przekładały się na stabilne prowadzenie. Charakterystyka układu kierowniczego była neutralna, a promień zawracania wynosił jedynie 10,4 m – wynik lepszy niż w wielu ówczesnych miejskich autach segmentu B.

Pod maską pracowały przede wszystkim dwa silniki: benzynowy 1.6 16V (76 kW) oraz wysokoprężny 1.9 JTD w kilku wariantach mocy (od 77 kW do 88 kW). W późniejszej fazie produkcji pojawiły się odmiany zasilane sprężonym gazem ziemnym (Natural Power), co rozszerzyło ofertę ekologiczną marki jeszcze przed boomem na napędy alternatywne. Inżynierowie zadbali też o detale obsługowe; filtr powietrza znajdował się tuż pod górną krawędzią zderzaka, co skracało czas serwisu do kilku minut.

Dziedzictwo kultowe i miejsce w historii motoryzacji

W pierwszych latach sprzedaży Multipla zdobyła tytuły „Family Car of the Year” w Wielkiej Brytanii i kilku krajach skandynawskich, jednocześnie trafiając na listy najbardziej kontrowersyjnych projektów stylistycznych. Po liftingu z 2004 r. karoseria została wizualnie złagodzona, lecz właśnie pierwotna wersja wyrosła na motoryzacyjny fenomen kulturowy: memy internetowe, aukcje kolekcjonerskie i kluby entuzjastów chronią ją dziś przed zapomnieniem.

W epoce, w której rynek przepełniają SUV-y o niemal identycznej sylwetce, koncepcja włoskiego minivana przypomina, że odwaga inżynierska nie zawsze idzie w parze z komercyjnym sukcesem, lecz bywa początkiem długotrwałej legendy. Multipla dowiodła, iż samochód może stać się ikoną nie dlatego, że jest perfekcyjny, lecz dlatego, że odważył się być inny.