Jeżeli w twoim portfelu wciąż znajduje się prawo jazdy wystawione kilkanaście lat temu, 2025 rok może być ostatnim spokojnym momentem na jego wymianę. Każdego dnia upływa termin ważności kolejnych dokumentów, a policjant podczas kontroli nie bierze pod uwagę dobrej woli kierowcy – liczy się data w rubryce 11. Poniżej wyjaśniamy krok po kroku, kto podlega obowiązkowi, jakie formalności trzeba spełnić i ile to realnie kosztuje.
W pigułce: najważniejsze fakty na 2025 r.
Najważniejsze liczby i zasady: po 15 latach od wydania plastikowy blankiet traci ważność; informacja o dacie widnieje w rubryce 11; mandat za prowadzenie pojazdu z nieważnym dokumentem to 1 500 zł, a przy recydywie sprawa trafia do sądu; koszt nowego prawa jazdy wynosi 100 zł, badanie lekarskie przeciętnie 200 zł; bezterminowe dokumenty będą sukcesywnie wymieniane w latach 2028–2033; wniosek można złożyć w urzędzie lub online przez profil zaufany.
Gdzie sprawdzić termin ważności – kluczowe rubryki
Data graniczna znajduje się zawsze w sekcji oznaczonej numerem 11 po prawej stronie karty. Jeżeli w tym miejscu widnieje już przeszła data lub brakuje adnotacji, trzeba zwrócić uwagę na inne okoliczności: uzyskanie nowej kategorii uprawnień, zmianę nazwiska bądź zagubienie dokumentu. Co istotne, obecny wzór prawa jazdy nie zawiera pola z adresem, więc zmiana miejsca zamieszkania nie wymaga wymiany blankietu.
Kto i kiedy musi wymienić dokument – harmonogram
Kierowcy posiadający standardowe, czasowe prawo jazdy muszą pilnować indywidualnej daty w rubryce 11 – większość dokumentów wydanych po 2013 r. traci ważność w 2025 lub 2026 r. Osoby z dokumentem bezterminowym otrzymają ustawowy obowiązek wymiany pomiędzy 2028 a 2033 r.; dokładny rok zależy od sekwencji numeru dokumentu, którą opublikuje resort infrastruktury. Dodatkowo wymiana jest konieczna natychmiast po: uzyskaniu nowej kategorii (np. motocykle), zniszczeniu blankietu uniemożliwiającym odczyt danych lub zmianie nazwiska po ślubie czy rozwodzie.
Przepisy krajowe i unijne – gdzie się spotykają
Dyrektywa 2006/126/WE wprowadziła na terenie Unii Europejskiej maksymalny 15-letni okres ważności prawa jazdy kategorii A i B; Polska przyjęła to rozwiązanie już w 2013 r. Projektowana obecnie aktualizacja dyrektywy, oprócz utrzymania limitu czasowego, zakłada możliwość wprowadzenia cyfrowych praw jazdy dostępnych w aplikacji mobilnej oraz dodatkowych badań lekarskich dla seniorów – ostateczny kształt przepisów zależy jednak od decyzji państw członkowskich. W praktyce oznacza to, że polski kierowca nadal będzie musiał wymieniać dokument co 15 lat, lecz w przyszłości może uzyskać jego wersję elektroniczną.
Mandaty i sankcje za jazdę bez ważnych uprawnień
Kara za prowadzenie pojazdu z nieważnym prawem jazdy jest wysoka: 1 500 zł mandatu oraz zarejestrowanie naruszenia w Centralnej Ewidencji Kierowców. W rażących przypadkach policjant kieruje sprawę do sądu, gdzie maksymalna grzywna sięga 30 000 zł. Dodatkowo funkcjonariusz może zatrzymać pojazd do czasu zorganizowania transportu lub wezwać lawetę na koszt kierowcy. Warto podkreślić, że nieważny dokument nie unieważnia samych uprawnień – kierowca nie traci kategorii, ale nie ma prawa poruszać się po drogach do momentu odebrania nowego blankietu.
Koszty i formalności – co przygotować do wniosku
Standardowa opłata administracyjna za wydanie prawa jazdy wynosi 100 zł i jest regulowana na rachunek urzędu. Do wniosku należy dołączyć kolorową fotografię o wymiarach 35 × 45 mm, dowód osobisty lub paszport oraz dotychczasowy dokument. Badanie lekarskie, wymagane przy każdej wymianie praw jazdy wydanych na czas określony, kosztuje przeciętnie 200 zł; zwolnieni z niego będą posiadacze bezterminowych dokumentów, gdy przyjdzie pora ich obowiązkowej wymiany po 2028 r. Cudzoziemiec załącza dodatkowo kartę pobytu lub paszport; osoby ubiegające się o nową kategorię muszą mieć zaświadczenie o ukończeniu kursu i zdanym egzaminie.
Jak długo czeka się na nowy dokument i kiedy złożyć wniosek
Urzędy deklarują czas realizacji około dziewięciu dni roboczych, lecz w praktyce warto liczyć dwa–trzy tygodnie, szczególnie w miesiącach wakacyjnych i przedświątecznych. Jeżeli w Centralnej Ewidencji Kierowców widnieją ograniczenia – na przykład sądowy zakaz prowadzenia – postępowanie wydłuży się do dwóch miesięcy. Najbezpieczniej złożyć wniosek na minimum miesiąc przed upływem terminu ważności, aby uniknąć kilkudniowej przerwy w możliwości prowadzenia auta.
Nie zwlekaj – sprawdź termin i złóż wniosek
Odsunięcie formalności na ostatnią chwilę może kosztować więcej niż samo wydanie dokumentu. Wystarczy jedna kontrola drogowa po dniu utraty ważności, aby mandat przewyższył łączny koszt badania lekarskiego, opłaty urzędowej i zdjęć. Sprawdź więc datę w rubryce 11, przygotuj wymagane dokumenty i zaplanuj wizytę w urzędzie lub skorzystaj z elektronicznego formularza, zanim ustawowy termin minie.
