Budowa brakującego odcinka słowackiej autostrady D3, która przedłuży polską ekspresową S1, otwiera nowy rozdział w korytarzu transportowym łączącym Bałtyk z południem Europy. Dzięki równoległym inwestycjom po obu stronach granicy kierowcy zyskają bezpieczną, czteropasmową trasę z Górnego Śląska przez Żylinę aż do sieci autostrad Czech i Austrii, a przedsiębiorcy – szybszą drogę dla łańcuchów dostaw w ramach unijnego szlaku TEN-T.

– kluczowy odcinek D3 w regionie Kysuce liczy łącznie 26 km i został podzielony na trzy kontrakty realizowane jednocześnie

– 85 proc. kosztów, szacowanych na 890 mln EUR netto, pokryje budżet Unii Europejskiej

– po polskiej stronie trwają prace na pięciu fragmentach S1; ostatni ma być gotowy w 2027 r.

– pełne połączenie obu dróg pozwoli wyprowadzić z centrów miejscowości nawet 18 tys. pojazdów dziennie

Dlaczego korytarz S1–D3 jest strategiczny dla Europy Środkowej?

Od portów w Gdańsku i Gdyni przez aglomerację katowicką, Żywiec i Žilinę aż po Wiedeń biegnie część bazowego korytarza sieci TEN-T Baltic–Adriatic. Brak autostradowej ciągłości na granicy polsko-słowackiej sprawiał dotąd, że ruch ciężarowy wybierał wąską drogę krajową I/11 po słowackiej stronie oraz lokalne ulice w rejonie Zwardonia. Według danych Eurostatu wymiana handlowa między Polską a Słowacją przekroczyła 12 mld EUR w 2022 r., a przewozy drogowe odpowiadają za ponad 70 proc. tego wolumenu. Nowa infrastruktura skróci czas przejazdu Katowice–Žilina nawet o 30 minut, ograniczy emisję CO₂ o kilka tysięcy ton rocznie i zwiększy konkurencyjność Małopolski, Śląska oraz słowackiego kraju żylińskiego jako lokalizacji magazynowych.

D3 na Słowacji: zakres robót, tunele i terminy oddania

Słowacki zarządca autostrad NDS zawarł 30 września umowy na budowę trzech sąsiednich odcinków: Žilina Brodno–Kysucké Nové Mesto (11,2 km), Kysucké Nové Mesto–Oščadnica (11,8 km) oraz Oščadnica–Čadca Bukov (3,0 km). Projekt obejmuje wykonanie dwóch jezdni po dwa pasy ruchu, 36 mostów, sześciu węzłów oraz drugiej nitki tunelu Horelica, co podwoi jego przepustowość. Dwa „łatwiejsze” fragmenty mają zostać udostępnione w 2029 r.; najbardziej wymagający, tunelowy, w 2030 r. Według słowackiego resortu transportu inwestycja odciąży drogę I/11, redukując ruch lekkich pojazdów o 12 tys. i ciężarówek o 6 tys. dziennie. Finansowanie pochodzi w większości z funduszy polityki spójności UE, a pozostała część – z budżetu państwa i kredytów Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

S1 w Polsce: ostatnia prosta do granicy

Ekspresowa S1 liczy docelowo 133 km od węzła z autostradą A1 w Pyrzowicach do przejścia granicznego Zwardoń-Skalité. Zaawansowanie prac przekroczyło 70 proc. Jesienią 2024 r. otwarty zostanie 8,5-kilometrowy odcinek Przybędza–Milówka z dwoma tunelami (830 m i 1 km), kluczowy dla ominięcia zatłoczonej „węgierskiej górki”. Trwają także roboty przy węźle Oświęcim, a wiosną 2025 r. ruszy odcinek między Mysłowicami a Bieruniem, zamykający lukę na północnym krańcu trasy. Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad planuje ukończenie wszystkich robót do połowy 2027 r. Szacowany koszt przedsięwzięcia to ok. 8 mld PLN, finansowany z Krajowego Funduszu Drogowego oraz środków unijnych z programu Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko.

Finansowanie, technologie i wpływ na regiony przygraniczne

Zastosowane rozwiązania inżynierskie – m.in. konstrukcja tuneli metodą NATM czy estakady budowane z wykorzystaniem betonu wysokiej wytrzymałości – mają ograniczyć ingerencję w wrażliwe przyrodniczo doliny Soły i Kysucy. Programy kompensacyjne obejmują budowę przejść dla zwierząt i nasadzenia zieleni o powierzchni ponad 30 ha. Oczekuje się, że po pełnym połączeniu sieci drogowej przygraniczne powiaty (żywiecki, cieszyński, kysucki) przyciągną centra dystrybucyjne ukierunkowane na rynek V4, co – według analiz Instytutu Geografii Słowackiej Akademii Nauk – może wygenerować nawet 5 tys. nowych miejsc pracy do 2035 r. Równolegle polskie i słowackie koleje przygotowują modernizację linii Żywiec–Čadca, co ma stworzyć intermodalny węzeł w Skalité i jeszcze bardziej zwiększyć atrakcyjność regionu dla logistyki.