Kto naprawdę może jechać bez zapiętych pasów? Lista wyjątków jest dłuższa, niż większość kierowców przypuszcza.

Która z osób w Twoim samochodzie nie musi zapinać pasów bezpieczeństwa, chociaż dla wszystkich pozostałych jest to bezdyskusyjny obowiązek? Pasy ratują życie, ale ustawodawca dopuścił kilka ściśle zdefiniowanych odstępstw, o których warto wiedzieć, by poruszać się po drogach w pełni legalnie i odpowiedzialnie.

Pasy bezpieczeństwa – statystyki, które trudno zignorować

Badania Europejskiej Rady Bezpieczeństwa Transportu wskazują, że prawidłowo zapięty pas zmniejsza ryzyko śmierci w kolizji czołowej nawet o połowę, a obrażeń o charakterze ciężkim o ponad 60 %. W Polsce z pasów korzysta ponad 90 % kierowców, ale wciąż zbyt często zdarza się, że już na tylnych siedzeniach zapinanie jest lekceważone. Tymczasem podczas gwałtownego hamowania ciało dorosłego pasażera może działać z siłą kilku ton, zagrażając nie tylko jemu samemu, lecz także osobom z przodu. Świadomość tych liczb stanowi najlepszy argument, by pasy traktować jako podstawowe zabezpieczenie – nawet tam, gdzie prawo dopuszcza zwolnienie.

Kto jest zwolniony z obowiązku zapinania pasów?

Obowiązek zapinania pasów w samochodach osobowych funkcjonuje w Polsce od 1983 r. (początkowo tylko z przodu) i został rozszerzony na tylne siedzenia w 1991 r. Aktualnie wyjątki opisuje art. 39 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Zgodnie z nim pasów mogą nie zapinać m.in.: – osoby posiadające aktualne zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu zdrowotnym; – kobiety w widocznej ciąży; – kierowcy taksówek w czasie przewozu pasażerów; – instruktorzy nauki jazdy oraz egzaminatorzy podczas szkolenia lub egzaminu państwowego; – funkcjonariusze policji, ABW, CBA, straży granicznej, służby więziennej, Żandarmerii Wojskowej oraz żołnierze pełniący zadania służbowe; – pracownicy Służby Ochrony Państwa chroniący osoby lub mienie w ruchu; – zespoły ratownictwa medycznego udzielające pomocy w pojeździe do tego przystosowanym; – konwojenci transportujący wartości pieniężne w pojazdach specjalistycznych; – osoby chore lub z niepełnosprawnością przewożone na noszach albo we wózku inwalidzkim; – dzieci do 3. roku życia w autobusach lub busach, o ile nie ma możliwości zamocowania fotelika; – mali pasażerowie przewożeni w transporcie publicznym na zasadach taryf ulgowych.

Wyjątki medyczne i zawodowe w praktyce

Zaświadczenie lekarskie o przeciwwskazaniu musi zawierać pieczątkę lekarza, datę i dokładny okres obowiązywania. Najczęstsze przypadki to poważne schorzenia klatki piersiowej, choroby układu oddechowego, świeże zabiegi chirurgiczne czy znaczne deformacje kręgosłupa. Dokument należy zawsze przewozić przy sobie i okazać policji na żądanie. W zawodach wymagających częstych postojów lub szybkiego opuszczania pojazdu – jak taksówkarze czy konwojenci – zwolnienie ma charakter praktyczny. Brak pasów skraca czas reakcji, co w skrajnych sytuacjach może decydować o skuteczności interwencji. Analogiczne przepisy obowiązują w większości krajów Europy, jednak zakres ulg może się różnić, dlatego przed wyjazdem za granicę warto sprawdzić lokalne regulacje.

Konsekwencje jazdy bez pasów w 2025 roku

Policjant, który zatrzyma kierowcę lub pasażera bez zapiętych pasów, nakłada mandat w wysokości 100 zł. Kierowca otrzymuje dodatkowo 5 punktów karnych za własne przewinienie i 8 punktów za każdy przypadek niezapiętego pasażera, którego przewozi. Oznacza to, że przewożąc dwie osoby bez pasów, może jednorazowo zebrać aż 21 punktów, czyli ponad połowę limitu prowadzącego do utraty prawa jazdy. Co ważne, każdy pełnoletni pasażer odpowiada również samodzielnie – policjant wystawia oddzielny mandat 100 zł i 5 punktów.

Czy znałeś wszystkie powyższe wyjątki?

Choć ustawowe wyłączenia są potrzebne, zdecydowana większość ekspertów zaleca zapinanie pasów zawsze i wszędzie. To najtańsze i najskuteczniejsze zabezpieczenie, które dzięki nowoczesnym napinaczom i ogranicznikom siły działa równie dobrze w samochodach miejskich, jak i w autobusach turystycznych. Wiedza o wyjątkach chroni jednak przed niesłusznym mandatem i pozwala świadomie korzystać z przepisów – szczególnie osobom wykonującym zawody wymagające mobilności albo zmagającym się z czasowymi problemami zdrowotnymi.